Członkostwo Polski w Unii Europejskiej z jednej strony zapewnia nam fundusze unijne do realizacji zamierzeń, których nie przeprowadzilibyśmy bez finansowego wsparcia UE, z drugiej jednak nakłada na nas zobowiązania wynikające z dalekosiężnej wspólnotowej polityki w różnych obszarach działalności gospodarczej.
Ważnym aspektem polityki unijnej jest dbałość o zasoby naturalne, a co za tym idzie mocny nacisk położony jest na ograniczenie ich eksploatacji. W sektorze budownictwa, odpowiedzialnym za duże zużycie surowców, zobowiązania krajów członkowskich dotyczą ograniczenia energochłonności budynków zarówno nowych, jak i istniejących, poprzez wprowadzenie wielu aktów prawnych przekładających się w konsekwencji na konkretne działania. Dla uzyskania zamierzonego celu niezbędne jest połączenie działań na płaszczyźnie nauki i gospodarki.
Samorząd Małopolski wraz z wiodącymi małopolskimi uczelniami realizuje wyzwania, których końcowym efektem jest wywiązanie się ze założonych na arenie międzynarodowej zobowiązań, w tym dotyczących poprawy energochłonności sektora budownictwa. Jednym z małopolskich projektów jest projekt SPIN – model transferu innowacji w Małopolsce, którego efektem jest powstanie i działanie Małopolskiego Centrum Budownictwa Energooszczędnego (MCBE). Eksperci Małopolskiego Centrum Budownictwa Energooszczędnego oraz Małopolskiego Laboratorium Budownictwa Energooszczędnego (MLBE), drugiej kluczowej dla Politechniki Krakowskiej jednostki, opracowali pierwszy w Polsce Certyfikat dla budynków energooszczędnych, oparty na polskich uregulowaniach prawnych.
W Polsce do niedawna nie istniał żaden rodzimy system oceny budynków. Eksperci Politechniki Krakowskiej (MCBE i MLBE) opracowali i wprowadzili pierwszy polski system oceny budynków mieszkalnych oraz użyteczności publicznej – Małopolski Certyfikat Budynków Energooszczędnych (Certyfikat MCBE). Podstawy merytoryczne zostały opracowane wspólnie z ekspertami Narodowej Agencji Poszanowania Energii i zawarte są w dokumencie „Analiza symulacji zapotrzebowania na energię do ogrzewania, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia oraz oświetlenia dla różnych typów budynków w celu ustalenia parametrów optymalnych pod względem efektywności energetycznej dla celów certyfikatu Małopolskiego Budynku Energooszczędnego”. Opracowanie powstało na podstawie norm i wytycznych. Celem opracowania merytorycznego było wyznaczenie zakresu wymagań technicznych, niezbędnych czynności odbiorowych oraz granicznych wartości parametrów ochrony cieplnej budynków dla potrzeb ustanowienia Małopolskiego Certyfikatu Budynku Energooszczędnego.
Cel ten został osiągnięty poprzez przeprowadzenie analiz symulacji zapotrzebowania na energię do ogrzewania, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia (jeżeli w budynku jest instalacja chłodzenia) oraz oświetlenia (w przypadku budynków użyteczności publicznej) dla różnych typów budynków. Certyfikaty wydawane będą na podstawie oceny jakości energetycznej budynku oraz projektowych parametrów ochrony cieplnej przegród zewnętrznych zweryfikowanych badaniami budynku w trakcie użytkowania oraz uzupełnione o analizę śladu węglowego (CF – Carbon footprint). Wprowadzone zostały dwa standardy Certyfikatu Małopolski Certyfikat Budownictwa Energooszczędnego – Certyfikat STANDARD MCBE oraz Certyfikat PREMIUM MCBE.
Integralną częścią Certyfikatu MCBE jest obliczenie śladu węglowego. Wskaźnik CF jest obliczany jako całkowita emisja gazów cieplarnianych wynikających m.in. z fazy eksploatacji budynków. Analiza tego parametru będzie przeprowadzana wspólnie z ekspertami Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk. Konieczność uwzględnienia obliczeń CF w Certyfikacie wynika z faktu, że zmiany klimatyczne, spowodowane działalnością człowieka, stanowią jeden z najważniejszych problemów środowiskowych na świecie. W poszczególnych krajach podejmowane są inicjatywy na różnych szczeblach zmierzające do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Analiza śladu węglowego dla budynku w wersji standard bazować będzie na informacji dotyczącej ilości zużywanej energii pierwotnej (suma wartości energii pierwotnych dla systemu ogrzewania, systemu przygotowania ciepłej wody, systemu wentylacji i klimatyzacji oraz systemu wbudowanej instalacji oświetlenia, obliczana na podstawie iloczynu zużycia energii końcowej dla tych systemów i współczynników nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie nośnika energii) na metr kwadratowy analizowanej powierzchni. Dla poszczególnych systemów uwzględnione zostaną wskaźniki CF, w tym dla systemu ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej będą to wskaźniki dotyczące danego źródła ciepła, a w przypadku wentylacji, klimatyzacji i oświetlenia wykorzystany zostanie wskaźnik dla energii elektrycznej pochodzącej z sieci elektroenergetycznej w Polsce.
Ponieważ Małopolski Certyfikat Budownictwa Energooszczędnego jest przeznaczony dla budynków istniejących, nieodzowne są badania in situ, czyli w czasie rzeczywistego użytkowania, potwierdzające jakość wykonania budynku (badania szczelności oraz termowizyjne – w wersji Premium), a także badania mikroklimatu i jakości powietrza wewnętrznego (zanieczyszczenie powietrza lotnymi związkami organicznymi VOC), potwierdzające wpływ budynku na samopoczucie i zdrowie użytkowników. Aktywna polityka Unii Europejskiej i zmieniające się pod jej wpływem przepisy krajów członkowskich nakładają obowiązek zmiany standardów budownictwa. Budynki muszą być bardziej energooszczędne i tym samym zużywać mniej surowców nieodnawialnych oraz emitować mniej substancji szkodliwych (takich jak CO2) do atmosfery.
Budynki nowej generacji to w Polsce rewolucja w procesie projektowania, realizacji i użytkowania obiektów. Polskie przepisy wykonawcze w sposób zaostrzający prowadzą do wprowadzenia standardu budynków o niemal zerowym zużyciu energii w 2021 r. W wielu innych krajach członkowskich UE takie budynki są już standardem. W Małopolsce, która jest liderem regionu w działaniach wpływających na poprawę energochłonności, został opracowany Małopolski Certyfikat Budownictwa Energooszczędnego, promujący już w chwili obecnej wprowadzanie takiego standardu budynków. Dodatkowo Certyfikat MCBE jest zapewnieniem jakości wykonania oraz bardzo wysokiego komfortu użytkowania i dbałości o zdrowie użytkowników, a poprzez włączenie w proces certyfikacji wskaźnika śladu węglowego również dbałości o jakość środowiska zewnętrznego.
Zapraszamy do zapoznania się z wymaganiami Certyfikacji MCBE i projektowania budynków już teraz odpowiadających standardom budynków o niemal zerowym zużyciu energii.
Autor: dr hab. inż. arch. Marcin Furtak
Dyrektor Małopolskiego Laboratorium Budownictwa Energooszczędnego