Zwiększenie powierzchni użytkowej poddasza to najczęściej wprowadzana zmiana w projektach domów. W celu podniesienia dachu stosuje się ściany kolankowe, które są niższe od pełnej kondygnacji. Są to ściany nośne, które wpływają nie tylko na funkcjonalność, ale również na wygląd domu.

Funkcje ścianek kolankowych

Dzięki ścianom kolankowym możemy przenieść wszelkie obciążenia dachu spowodowane zarówno ciężarem własnym, wynikającym z konstrukcji czy pokrycia dachu, jak też z zalegającego śniegu, na strop oraz niższe kondygnacje i fundamenty. Ustawia się je na wieńcu stropowym, który jest rodzajem pierścienia wzmacniającego strop nad ścianami zewnętrznymi. Na nich opiera się konstrukcja więźby dachowej.

Jakich materiałów użyć?

Zazwyczaj ścianki kolankowej wykonuje się z takich samych materiałów, co pozostałe ściany nośne. Należy je dodatkowo wzmocnić wieńcami żelbetowymi oraz słupkami. Warto pamiętać, że ścianka kolankowa może też być elementem więźby dachowej. Wówczas jest ona drewniana, obmurowana ścianką osłonową, co chroni konstrukcję przed działaniem czynników atmosferycznych.

Optymalna wysokość ścianki kolankowej

Od czego zależy wysokość ścianki kolankowej? Jakie parametry trzeba wziąć pod uwagę? Po pierwsze, wysokość ścianki kolankowej zależy od przeznaczenia poddasza. Innymi parametrami, jakie należy uwzględniać jest rodzaj konstrukcji i kąt nachylenia połaci, a także szerokość budynku. W przypadku poddaszy nieużytkowych wysokość ścianki kolankowej zaczyna się od 70 cm. Przestrzenie z niską ścianą kolankową świetnie nadają się na strych czy pomieszczenia gospodarcze. Będą też odpowiednie na garderobę. Można przestrzeń tę wypełnić szafkami.

Z kolei do poddaszy użytkowych stosuje się wyższe ścianki od 80-110 cm. Taka wysokość pozwoli na stworzenie kuchni, pracowni, biura czy sypialni. Przy założeniu, że łóżko znajduje się na średniej wysokości 35-45 cm od podłogi, aby zapewnić komfort do swobodnego siedzenia na jego powierzchni dorosły człowiek potrzebuje kolejnych 90 cm przestrzeni nad głową. Na takim poziomie znajduje się przeciętnie zagłówek.

Największe możliwości daje ścianka kolankowa 150 cm, ale jej wykonanie jest bardziej skomplikowane niż w przypadku niższych. To pozwoli na stworzenie salonu. Przy tej wysokości można swobodnie poruszać się już w odległości 50 cm od ścianki.

Z kolei zastosowanie ścianki kolankowej 200-210 cm powoduje, że zyskujemy pomieszczenie tylko nieznaczne niższe od tych standardowych. Dzięki temu powstaje kolejne piętro. Wówczas najpowszechniejszym rozwiązaniem jest umieszczenie okien pionowych w ścianie kolankowej.

Kiedy na poddaszu nie ma ścianek kolankowych, wtedy dach schodzi do podłogi. Adaptacja takiej przestrzeni jest trudna. W przypadku przestrzeni pod dachem kopertowym i namiotowym warto stworzyć sztuczną ścianę wypełnioną schowkami. Wysokość ścianki kolankowej to sprawa indywidualna, która powinna być dostosowana do konkretnego domu.

O czym należy pamiętać decydując się na ściankę kolankową?

Przyjmuje się, że podniesienie ścianki kolankowej o maksymalnie 30 cm nie wpływa na wygląd bryły budynku. Dokonując zmian trzeba wykonać korektę projektu domy wraz z nowymi rysunkami, opisem i przeliczeniami. To projektant wybiera odpowiednie rozwiązania biorąc pod uwagę m.in. wymagania wytrzymałościowe w danym budynki. Co istotne, nie możemy dokonywać zmian parametrów budynku jeśli projekt uzyskał pozwolenie na budowę. Kiedy chcemy to zrobić musimy wprowadzić je na projekcie i uzyskać pozwolenie.

Należy pamiętać, że niewłaściwie dopasowana i wykonana ścianka kolankowa wpływa na konstrukcję całego budynku, jak również na jego wygląd, a zwłaszcza na proporcje. Trzeba też wziąć pod uwagę, że jeśli podniesiemy ścianki kolankowej przy małym spadku dachu to dom będzie źle wyglądał.

Ściany kolankowe powinny mieć wykonaną izolację i docieplenie. Często stosowanym zabiegiem jest zostawienie szczeliny wentylacyjnej, aby wilgoć nie pozostawała na ściance. Zapobiega to pojawianiu się pleśni, odbarwień czy zawilgoceń.

Jakie warunki musi spełnić ścianka kolankowa?

Przede wszystkim z wieńca znajdującego się nad najwyższą kondygnacją trzeba wypuścić zbrojenie. Przyjmuje się, że co 150 cm. Następnie w tych miejscach umieszcza się słupki żelbetowe. To konstruktor dobiera ich odpowiedni rozstaw. Ścianka kolankowa zostaje wypełniona pustakami i zakończona wieńcem oraz murłatami.

Jeśli ścianka kolankowa jest źle wykonana wówczas może nastąpić jej rozparcie pod wpływem ciężaru dachu, dlatego musi być trwała. Im jest ona wyższa, tym powinna zawierać więcej elementów wzmacniających. Ponadto podnoszenie dachu zwiększa również koszty budowy domu.

Okna a ścianka kolankowa

W przypadku modyfikacji wysokości ścianki kolankowej należy pamiętać, że zmianie ulega też wysokość, na której jest okno dachowe. Dobrym rozwiązaniem jest wybranie okien kolankowych, które mają zastosowanie w ścianie pionowej na poddaszu. Mogą być one łączone z oknami dachowymi. Ich zaletą jest optyczne powiększanie przestrzeni i jej doświetlenie. Warto rozważyć też zastosowanie okna dachowego w postaci balkonu czyli okna typu galeria.

Ścianki kolankowe pozwalają na podwyższenie dachu, co jest to szczególnie ważne, kiedy pod skosami jest mało miejsca i brakuje przestrzeni. Są bardzo popularnym rozwiązaniem. Wysokość ścianek kolankowych ma wpływ na powierzchnię użytkową budynku. Pomiarów można dokonać według dwóch norm. Pierwsza z nich PN-70/B-02365, wprowadza podział ze względu na wysokość pomieszczenia w świetle. Powierzchnie do wysokości 140 cm pomija się, te 140-220 cm zlicza się do powierzchni użytkowej w 50%, natomiast w całości kwalifikuje się te o wysokości powyżej 220 cm. Według najnowszej normy PN-ISO 9836 z 1997 roku pomiarów dokonuje się na poziomie podłogi licząc pomieszczenie w stanie całkowicie wykończonym wliczając jedynie powierzchnię powyżej 190 cm. Poniżej tej wartości jest to tzw. powierzchnia pomocnicza, niewliczana do powierzchni użytkowej budynku.

Autor: Monika Borkowska-Szmit