Drewno od lat cieszy się niesłabnącą popularnością. To materiał przede wszystkim trwały i łatwy w obróbce. Ma szerokie zastosowania – idealnie sprawdzi się zarówno do wykonania pojedynczych elementów domów, jak też całych konstrukcji. Niestety drewno jest przy tym podatne na działanie czynników zewnętrznych. Aby służyło nam przez długie lata trzeba je odpowiednio zabezpieczyć.

Na co narażone jest drewno?

Drewno jest przede wszystkim podatne na działanie wilgoci, co negatywnie wpływa na wygląd. W przypadku dachów drewnianych korozja często skutkuje uszkodzeniem jego konstrukcji. Optymalny poziom wilgotności powinien wynosić od 15 do 18%. Jeśli dojdzie do długiego zawilgocenia, to do drewna mogą dostać się grzyby, mchy, porosty i pleśń. Wtedy tworzy się zielonkawy nalot.

Drewno jest też narażone na działanie owadów, które drążą w nim kanaliki. Mogą one prowadzić do uszkodzenia jego struktury i całkowitego zniszczenia.

Niepożądane są promienie UV. Ich działanie skutkuje obumieraniem ligniny, czyli tkanki będącej łącznikiem w strukturze drewna. To z kolei może trwale uszkadzać drewniane powierzchnie.

Czym jest impregnacja?

Impregnacja to proces, który polega na nasyceniu drewna substancjami chemicznymi, w celu zabezpieczenia go m.in. przed działaniem wilgoci, owadów, mikroorganizmów czy korozją. Ponadto zwiększa się też jego odporność na wahania temperatury i zmniejsza higroskopijność. Właściwie dobrane preparaty wpływają na wytrzymałość drewna, a tym samym zwiększają nasze bezpieczeństwo. Jest to szczególnie ważne przy konstrukcjach drewnianych, które są osłonięte i nie można regularnie kontrolować ich stanu.

Jak wybrać impregnat do drewna?

Wbrew pozorom wybór właściwego preparatu do impregnacji wcale nie jest prosty. Wiele zależy od gatunku drewna. Najbardziej na działanie czynników atmosferycznych oraz na biokorozję podatne są odmiany miękkie, takie jak sosna, topola, świerk czy wierzba. Jeśli ich nie zabezpieczymy ulegną zniszczeniu po zaledwie kilku latach. Bardziej odporne jest drewno twarde, takie jak dąb, buk, jesion, cis czy grab. Częstej impregnacji nie wymaga natomiast drewno egzotyczne, które posiada naturalne substancje oleiste.

Ważnym czynnikiem przy wyborze impregnatów, na który musimy zwrócić uwagę jest ochrona przed ogniem. Z kolei jeśli dany element znajduje się na zewnątrz niezbędne będą dodatkowe filtry UV, które zabezpieczą przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Brak takiej ochrony sprawia, że drewno jest bardziej porowate, mniej wytrzymałe i podatne na działanie wody.

Wiele zależy też od konkretnej powierzchni. Jeśli szukamy preparatu do malowania drewnianego ogrodzenia lub fasady budynku wówczas najlepiej sprawdzą się lakierobejce. Natomiast do tarasów i drewna egzotycznego idealnie pasują oleje. Z kolei emalia jest odpowiednia do renowacji starych mebli.

Podział impregnatów

W sklepach dostępny jest szeroki wachlarz chemii budowlanej przeznaczonej do ochrony elementów drewnianych. Wśród nich można wymienić: impregnaty techniczne oraz impregnaty ochronno-dekoracyjne. Te pierwsze pełnią jedynie funkcje ochronne, a to oznacza, że nie zmieniają wyglądu drewna. Ich głównym celem jest ochrona materiału przed różnymi rodzajami korozji biologicznej. Wpływają one też na ograniczenie palności drewna oraz jego nasiąkliwości. Z kolei impregnaty ochronno-dekoracyjne, obok właściwości typowo ochronnych, pozwalają na nadanie drewnu konkretnej barwy oraz na podkreślenie rysunku słojów.

Rodzaje impregnatów do drewna

Jeśli chcemy ochronić drewno przez działaniem opadów warto zastosować preparaty wodochronne. Zwykle zawierają one w swoim składzie żywice i woski, co pozwala na ograniczenie wnikania wilgoci w strukturę drewna. Jeśli już doszło do zawilgocenia i pojawiła się pleśń czy grzyby, wówczas trzeba sięgnąć po impregnaty biobójcze. Te preparaty świetnie sprawdzą się również, gdy chcemy zapobiec pojawieniu się owadów. Co istotne, niektóre z nich zwalczają tylko jeden rodzaj, a inne wszystkie.
Z kolei impregnaty ogniochronne minimalizują zapalność drewna lub ograniczają rozprzestrzenianie się ognia w płonących elementach.

Dużą popularnością cieszą się preparaty wodorozcieńczalne. Przede wszystkim mają one szerokie spektrum zastosowania. Świetnie sprawdzą się zarówno do zabezpieczania konstrukcji drewnianych na zewnątrz, jak i wewnątrz budynków. Ich zaletą jest to, że są wydajne, szybko schną, a przy tym dobrze chronią drewno przed owadami i mikroorganizmami. Nie mają nieprzyjemnego zapachu. Nie nadają się jednak do starego i wysuszonego drewna.

Kolejną grupę stanowią impregnaty rozpuszczalnikowe. Głęboko wnikają w strukturę drewna, dobrze chronią je przed promieniami UV czy nasiąkaniem wodą. Ich wadą jest drażniący zapach. To sprawia, że nie są stosowane wewnątrz pomieszczeń.

Na rynku dostępne są również impregnaty solne. To mieszaniny soli nieorganicznych, które posiadają właściwości grzybobójczę i owadobójcze. Najczęściej są to proszki do rozcieńczenia lub koncentraty. Ich niewątpliwą zaletą jest to, że szybko i głęboko wnikają w strukturę drewna. Niestety, są zmywalne, przez co nie wyglądają estetycznie. Dlatego najlepiej sprawdzą się na tych elementach, które są osłonięte. Nie nadają się pod dachy wykonane z blachy, gdyż sól prowadzi do korozji. Idealnie zaś sprawdzą się w przypadku drewna konstrukcyjnego.

Do powierzchni dekoracyjnych oraz ochrony przed wodą świetnie są oleje i lakierobjce. Służą one głównie do wykańczania elementów drewnianych po uprzedniej impregnacji ciśnieniowej. Dzięki nim drewno dobrze wygląda, a przy tym jest zabezpieczone przed pękaniem czy zabrudzeniami. Doskonale sprawdzą się do płotów, tarasów czy konserwacji mebli ogrodowych.

Rzadziej zaś stosuje się lakier do drewna. Jeśli jest on dobrej jakości z pewnością podkreśli walory powierzchni. Zabezpiecza przed wilgocią oraz przed blaknięciem. Nie jest jednak idealnym rozwiązaniem dla powierzchni narażonych na działanie czynników zewnętrznych. Niektórzy do impregnacji drewna wybierają farby akrylowe. Ich zaletą jest to, że szybko schną i mają dużą przyczepność, nie są jednak polecana na zewnątrz.

Jak skutecznie impregnować drewno?

Zabezpieczenie drewna warto przeprowadzić, kiedy temperatura wynosi 15-25 stopni Celsjusza. Jeśli zrobimy to przy niższej temperaturze, wówczas materiał nie przyjmie optymalnej ilości środka. Z kolei kiedy jest cieplej wtedy preparat zbyt szybko wyparuje. Drewno musi być czyste, odtłuszczone. Ważna jest też odpowiednia wilgotność. Jeśli zdecydujemy się na impregnowanie surowego drewna wówczas potrzebujemy więcej preparatu. Im lepiej oszlifowane drewno, tym lepszy efekt. Warto też dokładnie zapoznać się z instrukcją dołączoną do poszczególnych preparatów, aby zwiększyć ich wydajność i trwałość.

Sposoby impregnacji

Pierwszym sposobem jest impregnacja ciśnieniowa. Dzięki tej metodzie preparat pod wysokim ciśnieniem wnika w strukturę drewna. Cały proces przeprowadza się w komorze przy użyciu autoklaw. Impregnacja ciśnieniowa wykorzystuje ciśnienie poniżej 150 kPa, zaś impregnacja wysokociśnieniowa – powyżej 150 kPa. Ta ostatnia najczęściej stosowana jest w warunkach przemysłowych.

Z kolei kąpiel impregnacyjna pozwala na impregnację powierzchniową, jak również na głęboką. Wyróżnia się kąpiele zimne w temp. 20 stopni Celsjusza oraz gorące w temperaturze do 60 stopni Celsjusza.

Jeśli decydujemy się na nakładanie preparatu impregnacyjnego samodzielnie będziemy potrzebowali narzędzi do jego aplikacji. Niezbędne będą pędzel czy wałek, rękawiczki ochronne, folia, a także materiał ścierny. Przed nałożeniem preparat należy go dokładnie wymieszać, a kolejne warstwy nakładać w odpowiednich odstępach czasowych, zgodnie z zaleceniami producenta.

Drewno to materiał o dużych walorach estetycznych. Jest też łatwo dostępne i stosunkowo proste w obróbce. Dlatego ma tak szerokie zastosowanie w budownictwie. Nie ma jednej metody, która zapewni każdemu drewnu odporność na wiele dziesięcioleci. Podobnie zresztą jest ze środkami konserwującymi. Dlatego zabiegi konserwacyjne musimy powtarzać. Warto też regularnie kontrolować stan drewna.

Zaleca się, by robić to dwa razy w roku. Standardowe impregnaty to koszt kilkudziesięciu złotych za litr.

Autor: Monika Borkowska-Szmit