Prawidłowo zaprojektowania i wykonana wentylacja to nie tylko świeże powietrze. Uchroni nas też od pleśni, skroplin, pary wodnej i zaduchu.

Generalnie wentylację można podzielić na dwie kategorie: grawitacyjną i mechaniczną.

Wentylacja grawitacyjna

Wykorzystuje zjawisko naturalnego przepływu powietrza związanego z różnicą temperatur. Powietrze ciepłe, które jest lżejsze unosi się do góry powodując cyrkulację. W tego rodzaju wentylacji stosowane są kominy wentylacyjne, przez które powietrze wyrzucane jest na zewnątrz. Do wewnątrz zasysane jest głównie przez specjalne wykonywane w oknach nawiewniki lub wloty wentylacyjne. Kominy wentylacyjne służące do usuwania zużytego powietrza muszą znaleźć się w łazienkach, ubikacjach, kuchni i w każdym pomieszczeniu bez okien. W ten sposób z domu usuwana jest wilgoć, wydychany przez nas dwutlenek węgla i przykre zapachy. Standardowo ze względu na spaliny, wentylację grawitacyjną stosuje się garażach i kotłowniach. W przypadku użytkowania pieca z otwartą komorą spalania tego rodzaju wentylacja jest obowiązkowa. Zaletą klasycznej wentylacji jest jej niska cena, wystarczy bowiem wybudować kilka przewodów kominowych, najczęściej z gotowych elementów. Ta wentylacja nie wymaga żadnego zasilania, nie zużywa więc prądu i jest bezawaryjna. Do jej wad należą duże straty ciepła. Nawiewane w zimie powietrze trzeba cały czas ogrzewać. W lecie taka wentylacja praktycznie nie działa. Kiedy nie ma różnicy temperatur pomiędzy powietrzem na zewnątrz i wewnątrz domu cyrkulacja nie następuje i konieczne jest ciągłe wietrzenie pomieszczeń. Z kominów mogą wydostawać się tak zwane cofki, czyli powrót zużytego powietrza do środka. Żeby temu zapobiec wysokość komina wentylacyjnego powinna być nie niższa niż 3 do 4 metrów. Należy liczyć ją od kratki wlotowej do szczytu komina. W części domów z poddaszem użytkowym, gdzie łazienka znajduje się na górze ten warunek nie jest spełniony. Na wiosnę wentylacja grawitacyjna wpuszcza do domów pyłki a zimą smog. Aby wentylacja działała prawidłowo musi wymieniać określoną liczbę metrów sześciennych powietrza na godzinę. Poniżej przedstawiany konkretne dane dla poszczególnych pomieszczeń.

  • 50 m3/h łazienka
  • 30 m3/h mała toaleta
  • 50 m3/h kuchnia z kuchenką elektryczną
  • 70 m3/h kuchnia z kuchenką gazową
  • 15 m3/h pomieszczenia bez okien typu garderoba, spiżarnia
Wentylacja mechaniczna

Jest coraz częściej stosowana w nowoczesnym budownictwie i praktycznie konieczna w domach energooszczędnych. Od 2021 roku w Polsce wprowadzone zostaną nowe normy w budownictwie i każdy dom będzie musiał być wyposażony w tego typu wentylację. Ma ona kilka zalet. Do najważniejszych należy duża energooszczędność. Powietrze z zewnątrz jest wstępnie podgrzewane przez to zużyte i trafia do wnętrza domu posiadając temperaturę kilkunastu stopni. W zależności od konstrukcji domu szacuje się, że powoduje to oszczędności na poziomie od 30 do 50%. W praktyce oznacza to, że wydatki związane z kupnem urządzeń i kanałów zwracają się okresie od 7 do 10 lat. Jeszcze więcej zaoszczędzimy kiedy ten rodzaj wymiany powietrza będzie znajdował się już w projekcie domu. W takiej sytuacji nie będziemy potrzebowali kominów wentylacyjnych, mniejsze będą też grzejniki, a dodatkowo będziemy mogli zastosować tańsze okna bez nawiewników. Całkowity koszt instalacji dla domu z poddaszem użytkowym o powierzchni do 200 metrów kwadratowych to około 15 tysięcy złotych.

Instalacja

Cały system opiera się na wymuszonej przez wentylatory wymianie powietrza. Jest ono zasysane przy pomocy czerpni. Natomiast zużyte powietrze wyciągane jest na zewnątrz przy pomocy wyrzutni. W całym domu poprowadzona jest instalacja, która zapewnia zarówno dopływ świeżego powietrza jak i odprowadzenie zużytego. Zasady są identyczne jak w przypadku instalacji grawitacyjnej. Zużyte powietrze wyciąga się z kuchni, łazienek, wiatrołapu. Nawiewy instalowane są praktycznie we wszystkich pomieszczeniach z wyjątkiem garaży. Warto zapamiętać, że wszystkie drzwi muszą mieć na dole zapewnione prześwity co pozwoli na swobodną wymianę powietrza. W zamkniętych pomieszczeniach takich jak: kuchnia, łazienka i WC powierzchnia prześwitów powinna wynosić 200 cm2, w pozostałych pomieszczeniach wystarczy 80 cm2. Przewody wykonuje się z różnych materiałów, zarówno ze stali, rur PEFLEX jak i profili trapezowych wykonanych z tworzyw sztucznych. Te ostatnie z powodu swoich niewielkich wymiarów najczęściej schowane są w stropach w warstwie styropianu. Decydując się na rury PEFLEX trzeba pamiętać, by izolacja styropianowa umiejscowiona na wylewce nad parterem miała nie mniej niż 8 do 10 centymetrów. Standard zgodny z normami to 6 cm i potem możemy mieć problem. Instalację stalową możemy poprowadzić na poddaszu nieużytkowym, nie będzie jej trzeba specjalnie zasłaniać a duże przekroje zapewnią bezgłośną pracę. Cena przewodów trapezowych jest dużo wyższa od normalnych rurek PEFLEX, ale zastępują one kilka przewodów okrągłych i w konsekwencji cena instalacji jest porównywalna. Nie warto oszczędzać na przewodach, ponieważ źle dobrane mogą nie posiadać opcji czyszczenia, a dodatkowo mogą szumieć. Prawidłowo zaprojektowana instalacja powinna być prawie bezgłośna. Otwory nawiewne i wywiewne nazywane są anemostatami i instalowane są przeważnie na sufitach. Wyposażone są w sterowniki regulujące ilości przepływającego powietrza. Przepisy regulują usytuowanie wyrzutni ponieważ zawiera zużyte powietrze:

  • przeciwległa ściana sąsiedniego budynku z oknami 10 m, bez okien 8 m,
  • okna znajdujące się na tej samej ścianie oddalone muszą być w poziomie od wyrzutni 3 m, w pionie 2 m,
  • czerpnia powietrza usytuowana na tej samej ścianie budynku co wyrzutnia 1.5 m.

 

Rekuperator

Najistotniejszym elementem wentylacji mechanicznej nawiewno – wywiewnej jest urządzenie nazywane rekuperatorem. To nic innego jak wymiennik ciepła. Zimne powietrze nawiewane przez wentylator przepływa przez specjalny system, którego częścią są osobne rurki z ciepłym, zużytym powietrzem nawiewanym z wewnątrz. Dzięki temu zimne powietrze ogrzewa się i wpływa do pomieszczeń w temperaturze kilkunastu stopni. Rola ogrzewania ogranicza się wtedy wyłącznie do podgrzania go o kilka następnych stopni. W lecie urządzenie działa jak chłodnica. Omijany jest obieg ogrzewania i w nocy gdy na zewnątrz jest chłodno jest ona zaciągane do środka. Nie zastąpi to klimatyzacji, ale pozwoli na obniżenie temperatury o kilka stopni. Najpopularniejsze na rynku są wymienniki krzyżowe. Ich niewątpliwą zaletą jest ich cena, ale charakteryzują się niską sprawnością, która nie przekracza 50, 60%. Dużo lepsze i niewiele droższe są rekuperatory przeciwprądowe. Mają sprawność nawet ponad 90%. Dla przykładu, jeżeli rekuperator krzyżowy zasysa powietrze o temperaturze 0 stopni a wyrzuca 20 stopni to powietrze zostanie podgrzane do 10 stopni. W wymiennikach przeciwprądowych to samo powietrze może zostać wstępnie podgrzane do 18 stopni. Wystarczy więc, aby system grzewczy dogrzał powietrze zaledwie o 3 stopnie, by otrzymać komfortowe 21 stopni. Istotnym elementem rekuperatora są filtry, które oczyszczają powietrze z pyłków. Obecnie na rynku dostępne są też urządzenia wyposażone w filtry antysmogowe. Są one instalowane zarówno w środku jak i przed wejściem powietrza do rekuperatora. Jeszcze kilka lat temu rekuperatory najczęściej montowano na poddaszu ze względu głównie na gabaryty. Wadą takiego rozwiązania jest konieczność wchodzenia na strych przy wymianie filtrów (w zależności od rodzaju filtra dwa lub cztery razy w roku) oraz obowiązkowe docieplenie urządzenia. Teraz coraz częściej rekuperator umieszcza się w kotłowni lub pod sufitem w garażu. Takie rozwiązanie pozwala na łatwy dostęp do urządzenia.

Instalacja mieszana

Stosuje się także instalacje mieszane. Wentylacja mechaniczna jako wywiewna i grawitacyjna nawiewna. Jednak wtedy nie ma prawie żadnych oszczędności na ogrzewaniu. Atutem jest sprawne odprowadzanie zużytego powietrza.

Fakty i mity

Mitem jest, że wentylacja mechaniczna jest głośna. Prawidłowo poprowadzona jest niemal niesłyszalna. Wyjątkiem jest ustawienie jej na pełną moc. Robimy tak tylko wtedy, gdy w domu jest bardzo dużo ludzi, czyli praktycznie tylko na spotkaniach ze znajomymi czy imprezach okolicznościowych, ale wtedy i tak w zgiełku nie usłyszymy wentylacji.

Użytkowanie jest drogie

Nie jest – koszt prądu to nie więcej niż kilkanaście złotych miesięcznie a w sezonie grzewczym dzięki temu rozwiązaniu możemy zaoszczędzić kilkaset złotych. Na wymianę filtra wydamy kilkadziesiąt złotych, na przeglądy okresowe i czyszczenie nie więcej niż kilkaset, co kilka lat. Zysk finansowy jest oczywisty.

Jak nie będzie prądu to co?

To nie będzie działać także lodówka, pralka, oświetlenie i wiele innych urządzeń, a poza tym jeśli przez kilka godzin nie będzie działać wentylacja to nic się nie stanie.

Potrzebna obsługa

Ten rodzaj instalacji jest praktycznie bezobsługowy i podobnie jak ogrzewanie jest ustawiany i regulowany przez sterownik. Wymiana filtra jest prosta i tania, zajmuje kilka minut. Przeglądy podobnie jak innych urządzeń robią fachowcy. Kominy też od czasu do czasu powinno się przeczyścić.

Co z oknami?

Nie można otwierać okien – kolejna nieprawda. Okna można otwierać, wentylator działa mechanicznie i nie widzi czy okna są otwarte czy nie. Pytanie tylko po co np. w zimie otwierać okna i wpuszczać smog skoro możemy się cieszyć świeżym powietrzem.